Anuluj mandat – jak to pięknie i łatwo brzmi. Któż z nas nie chciałby pozbyć się niepotrzebnego wydatku w postaci mandatu. Czy jest to w ogóle możliwe? Przybliżymy poniżej ten temat zarówno w teorii jak i praktyce. Zaznaczyć chcielibyśmy że nie jesteśmy zwolennikami popełniania wykroczeń i łamania przepisów ale biorąc pod uwagę kontrowersyjność tego tematu, chcemy o nim napisać kilka zdań czysto informacyjnie.

25 kwietnia 2016 – dzień w którym zatrzymały się uprawnienia 🙂

Dokładnie tego dnia czyli 25 kwietnia br. wszedł w życie Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca 2015 r., w którym stwierdzono, że  art. 129g ust. 4 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, jest niezgodny z Konstytucją RP. Przepis ten brzmiał mianowicie następująco:

„Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, sposób, tryb oraz warunki techniczne gromadzenia, przetwarzania, udostępniania i usuwania przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego utrwalonych obrazów i danych, uwzględniając dokumentację i zakres czynności niezbędnych do przeprowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia, o których mowa w ust. 1, oraz konieczność ochrony zarejestrowanych danych przed nieuprawnioną ingerencją i ujawnieniem.”

To właśnie na jego postawie wydano akt wykonawczy –  Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie obrazów i danych utrwalonych przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego za pomocą stacjonarnych urządzeń rejestrujących, zainstalowanych w pasie drogowym dróg publicznych. (Dz. U. poz. 565). Właśnie to powyższe rozporządzenie określało sposób, tryb oraz warunki techniczne gromadzenia, przetwarzania, udostępniania a przede wszystkim usuwania przez GITD utrwalonych obrazów i danych w sprawach naruszeń przepisów ruchu drogowego. Z dniem 25 kwietnia br. cały akt prawny stracił moc i przepisy w nim zawarte nie obowiązują już nikogo w naszym polskim prawie. Brzmi fajnie choć teoretycznie, a jak do tego ma się praktyka?

Prawo swoje – GITD swoje

Anuluj mandat – tak po prostu? No niestety praktyka już nie jest tak kolorowa jak pięknie brzmiała teoria. Mimo braku przepisów wykonawczych, inspektorat nadal prowadzi tę samą procedurę. Może w ich prywatnym odczuciu nie zmieniło się wiele. Niestety prawnie zmieniło się wszystko. W obecnym stanie prawnym GITD nie ma nawet prawa gromadzić, przetwarzać oraz udostępniać żadnych zdjęć z fotoradarów, odcinkowych pomiarów prędkości czy monitoringu wjazdu na czerwonym świetle. Na dzień dzisiejszy robią to bezprawnie gdyż jest to niezgodne z art. 51 ust. 5 Konstytucji RP, który stanowi:

„Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.”

Ustawodawca więc popełnił nie mały błąd, pozwalając tę kwestię uregulować rozporządzeniem, i tym samym złamał Konstytucję RP. Obecnie więc takiej ustawy brak…. Mimo to GITD wciąż gromadzi dane z fotoradarów, monitoringów jazdy na czerwonym świetle czy odcinkowych pomiarów prędkości, oczywiście naruszając ty samym naczelną zasadę konstytucyjną określoną w art. 7 Konstytucji RP, który stanowi, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Powtórzenie tego zapisu znajduje się w kodeksie postępowania administracyjnego (art. 6 k.p.a. stanowi, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa). Nie stosując się do prawa ścigają sprawców wykroczeń – czyż to nie jest czasem hipokryzja? 🙂

Anuluj mandat – kilka prostych rad.

Wykonaj kilka prostych czynności, wypełnij odpowiednie formularze i anuluj mandat. Gdy otrzymamy “nie legalne” wezwanie do zapłaty za popełnione wykroczenie, wystawione po 25 kwietnia 2016 roku wystarczy:

1. Złożyć wniosek o umorzenie postępowania.

Taki wniosek możecie wygenerować sobie na stornie anuluj mandat bądź napisać go sami. Ważne aby taki wniosek zawierał argumentację dotyczącą braku podstaw do gromadzenia i udostępniania zarejestrowanych danych. Co prawda GITD może podpierać się przepisami ruchu drogowego zawartego w  129g ust. 2 pkt 1 – jednakże mówią one o rejestrowaniu i przetwarzaniu. Nie ma nigdzie słowa o gromadzeniu oraz udostępnianiu więc przepis w tej sytuacji jest “martwy”. Nawet gdyby jakimś cudem nadal podtrzymywali swoje, że mają prawo gromadzić i udostępniać to obecnie żaden przepis nie reguluję w jaki sposób mogą to robić. Czy dane te są składowane na serwerze, dysku twardym, notesiku, na płótnie czy rycinie skalnej… W tej chwili żaden przepis nie pozwala na istnienie takiego systemu teleinformatycznego (rozporządzenie zostało w całości uchylone), a przecież organ musi działać na podstawie i w granicach prawa co zapewnia nam Konstytucja RP.

2. Złożyć zawiadomienie do organów ścigania.

Funkcjonariusz dokonujący czynności wyjaśniających w postępowaniu, który rejestruje, gromadzi, przetwarza, udostępnia jakiekolwiek dane, popełnia przestępstwo nadużycia uprawnień przez funkcjonariusza publicznego:

Art.  231 Kodeksu Karnego

• 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
• 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
• 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Zostają naruszane także przepisy karne Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2135 z późn. zm., zwana dalej u.o.d.o.), konkretnie:

• 49 (niedopuszczalne przetwarzanie danych osobowych),
• 51 (udostępnianie danych osobowych osobom nieupoważnionym),
• 54 (niepoinformowanie o prawach osoby, której dane są przetwarzane).

Należy zatem napisać zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do Prokuratury Krajowej i poprzeć się powyższymi przepisami. Zawiadomienie nie tyle powinno być skierowane przeciwko funkcjonariuszowi który widnieje na wezwaniu co przeciwko Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego, gdyż to on jest zarządcą całego organu. Na podstawie art. 35 u.o.d.o. możemy także zażądać usunięcia naszych danych osobowych, jako zebranych z naruszeniem ustawy!

3. Złożyć skargę administracyjną i zawiadomienie do biura spraw wewnętrznych.

Art. 63 Konstytucji oraz art. 221 Kodeksu postępowania administracyjnego, gwarantują każdemu  obywatelowi prawo składania skarg do organów państwowych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Jednakże złożenie takiej skargi jest raczej z góry skazane na porażkę, gdyż sędzią głównym w tym postępowaniu będzie samo GITD. Na szczęście to nic nie kosztuje i możemy podjąć takie ryzyko. Warto też napisać taką skargę bezpośrednio do Biura Spraw Wewnętrznych GITD (e-mail: bswgitd@gitd.gov.pl).

4. Złożyć można również zawiadomienia do GIODO.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych pomoże nam w przypadku złamania ustawy o ochronie danych osobowych. Zbieranie wrażliwych danych, bez zgody osoby której te dane dotyczą i bez podstaw prawnych, jest naruszeniem ustawy o ochronie danych osobowych. Zatem na podstawie art. 17 u.o.d.o.:

W przypadku naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych Generalny Inspektor z urzędu lub na wniosek osoby zainteresowanej, w drodze decyzji administracyjnej, nakazuje przywrócenie stanu zgodnego z prawem, a w szczególności:

1.  usunięcie uchybień;
2. uzupełnienie, uaktualnienie, sprostowanie, udostępnienie lub nieudostępnienie danych osobowych;
3. zastosowanie dodatkowych środków zabezpieczających zgromadzone dane osobowe;
4. wstrzymanie przekazywania danych osobowych do państwa trzeciego;
5. zabezpieczenie danych lub przekazanie ich innym podmiotom;
6. usunięcie danych osobowych.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych może skierować do podmiotu którego dotyczy skarga, wystąpienie służące doskonaleniu ochrony danych (art. 12 pkt 5), może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub innego przewidzianego prawem postępowania przeciwko osobom winnym dopuszczenia do uchybień w procesie przetwarzania danych osobowych (art. 17), bądź kieruje do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (art. 19). O tym jak szczegółowo i odpowiednio napisać skargę znajdziemy bezpośrednio na stronie GIODO.

Anuluj mandat – czy warto? Podsumowanie.

Czy warto to już kwestia indywidualnej interpretacji. My na początku podkreśliliśmy, że nie popieramy łamania przepisów i uchylania się od płacenia mandatów za popełnione wykroczenia. Powyższy tekst jest formą informacyjną, więc to od Was zależy czy chcecie dochodzić swoich racji. Czy brak ustaleń prawnych i luka w nich zawarta jest pomocna w dochodzeniu swoich racji też jest kwestią indywidualną. Nie nam to oceniać ale mamy nadzieję, że dzięki temu artykułowi będziecie wiedzieć co zrobić, gdy nie spodziewanie przyjdzie “pocztówka z podróży” 🙂

Bonus:
Jeśli w takim układzie GITD nie ma prawa przetwarzać i udostępniać danych osobowych z fotoradarów, kamer monitoringu przejazdu na czerwonym świetle czy odcinkowego pomiaru prędkości, to oznacza, że nie jest organem uprawnionym do żądania wskazania osób, którym użyczyliśmy pojazd oraz nie jest uprawnionym oskarżycielem do składania do sądu wniosków o ukaranie ani przekazywania spraw na policję, a to oznacza – że każde postępowanie prowadzone przeciwko nam przed sądem lub przez GITD musi zostać z mocy art. 5 ust. 1 pkt 9 umorzone.

 

 

*Cytaty ustaw, kodeksów i rozporządzeń zaczerpnięte z PRD, KK, KW,  Konstytucji RP, ustaw o ODO, rozporządzeń RM a także i w więkoszości ze strony anuluj-mandat.pl